گز انگبین چیست و چه کاربرد هایی دارد؟

شاید شما هم جزو کسانی باشید که نام گز انگبین را شنیده و در رابطه با آن کنجکاو شده باشید و بخواهید تا اطلاعاتی را در رابطه با آن کسب کنید. در این مقاله قصد داریم تا به صورت جزئی تر به آن بپردازیم و اندکی هم خواص و کاربرد های آن را ذکر کنیم.

گز انگبین چیست؟

باید بگوییم که گز انگبین که به طور مختصر به آن انگبین هم گویند، نام گیاهی است که دارای ماده خوراکی سفید رنگ و عسل‌ مانندی است که به‌ طور مستقیم به‌ وسیلهٔ حشره‌ای به نام پسیل‌ گز با نام علمی Cyamophila astragalicola یا Cyamophila dicora Loginova بدست می آید. اگر بخواهیم مشخصات فیزیکی این درخت را شرح دهیم باید بگوییم که انگبین درختی بوته‌ای با ارتفاعی بین ۶ تا ۱۰ متر است که قطر آن هم به ۳۰ سانتی متر می ‌رسد. درخت گز انگبین دارای انشعابات زیادی است.

همچنین داشتن چوب سخت ، برگ های کوچک و صاف، برگ هایی به رنگ غباری سفید از ویژگی های دیگر این درخت میباشد. گز انگبین در ترکیب خود ۴۰ تا ۵۰ درصد قند فروکتوز، حدود ۲۰ درصد لوولوز، نزدیک به ۴۰ درصد تانیک اسید و حدود ۲۰ درصد دکستروز دارد. درختچه‌ای که بر روی آن شیره انگبین یافت می‌شود و سرشاخه‌ های آن شباهت به جارو دارد. همه جا، روی سرشاخه‌های جوان و زیر بوته‌ ها، تکه‌ های گز همانند ریزه‌ های نخ همراه با تعداد بیشماری از حشرات کوچک دیده می‌شد.

اما جدای از بحث ظاهری آن اگر بخواهیم به معنای لغوی نام این درخت بپردازیم باید بگوییم که در این رابطه میان محققان اختلاف نظراتی وجود دارد. بعضی اعتقاد دارد که ریشه این لغت در مصر به معنای غذا گرفته شده است و بعضی اعتقاد دارند که معادل صمغ درخت گز است که اعراب به فروش آن اشتغال داشتند. ولیکن صمغ درخت گز بیشتر از شکر تشکیل شده است و بعید است که بتواند مواد غذایی کافی را برای مردم در زمان طولانی تهیه کند.

در توصیف کتاب مقدس هم لغت ممکن است به معنی درخت یخ در زبان عربی باشد. این توصیف ممکن است با شهدی که از بدن بعضی حشرات تولید می‌شود و قابل خوردن است مرتبط باشد. لازم به ذکر است که این ماده در بیابان به سرعت تبخیر شده و خراب می‌شود. این ماده منبع غذایی مناسبی است که دارای مقدار زیادی کربوهیدرات است. همچنین نوعی مورچه وجود دارد که از صمغ درخت گز تغذیه می‌کند. البته بعضی هم بر این باورند که این واژه در کتاب مقدس با گزانگبین در فارسی یکسان است. باید بگوییم که این ماده سفید رنگ در قسمت غربی ایران، عراق و شرق ترکیه رایج است و وقتی خشک شود تبدیل به گلوله‌هایی سفت می‌شود. سپس برای تهیه نان می‌توان این گلوله‌ها را پودر کرد که با توصیف کتاب مقدس همخوانی دارد.

انگبین در تولید گز

در ایران غالباً از این گیاه برای تولید نوعی شیرینی پذیرایی سنتی به نام گز استفاده می‌شود که یکی از ترکیبات اصلی آن ماده شیرین سفید صمغ‌ مانندی به نام گز انگبین است که در این گیاه ساخته میشود. شیرینی گز به طور عمده همراه با گلاب و آرد و مغز پسته به صورت قرص شیرینی به قطر تقریباً هشت سانتیمتر و ضخامت نسبتا کم تولید می‌شود.

البته لازم به ذکر است که امروزه به دلیل قیمت بالای این ماده، اکثر تولیدی های گز از شکر و مواد قندی مصنوعی برای طعم دادن به این شیرینی سنتی استفاده میکنند.

خواص طبی گز انگبین

گز انگبین مانند سایر انگبین ها دارای خواص دارویی بسیاری است به طوری که حاوی ویتامین های گوناگون میباشد. با این تفاوت که آنها به مقدار کم مفید بوده و در صورتی که به مقدار زیاد مصرف شوند ممکن است عوارضی را در فرد ایجاد کنند. خوردن گز انگبین نرمی استخوان را معالجه میکند و میکرب های بیماری زا را از بین میبرد. البته برای تهیه گز نمیتوان از گز علفی که آن را به نام گز انگبین هم میفروشند استفاده کرد.

همچنین برای زخم روده میتوان شهد گز انگبین را در آب جوش حل نموده و مصرف کرد . یکی از خواص شگفت انگیز گز انگبین استفاده از فروکتوز موجود در این ماده برای درمان ناباروری است. مصرف این گیاه از یبوست و بواسیر پیشگیری میکند و بهترین ملین برای کودکان و افراد سالخورده محسوب میشود. گز انگبین باعث تقویت دستگاه گوارش، تقویت كبد، معده و روده شده و ضد عفونی كننده دستگاه گوارش است. استنشاق بخور شاخه و برگ گز انگبین یکی از راه های درمان خانگی سرماخوردگی در منطقه خوانسار است. از خاکستر این گیاه، جهت درمان سوختگی ها استفاده میشود. علاوه بر تمامی خواص ذکر شده مصرف گز‌انگبین، جهت درمان یرقان اگر ناشی از ضعف كیسه صفرا باشد، مفید است.

با این که طبع برگ، ریشه و پوست گز انگبین سرد و خشک است اما شهد آن طبعی گرم و خشک دارد.

با تمام این تفاسیر یک نمونه از گز با کیفیت و مرغوب میتواند برای مصرف کننده خواص دارویی و درمانی نسبتا بالایی داشته باشد چرا که مواد اولیه به کار رفته در آن مقادیر بالایی از ویتامین ها و مواد معدنی را دارا هستند. از جمله این خواص دارویی میتوان به تقویت سیستم ایمنی بدن، خواص آنتی اکسیدانی، ضد سرطانی بودن، درمان استرس و اضطراب، تقویت حافظه، سلامت پوست و مو، تامین مقدار بالایی از انرژی و درمان کم خونی آن که ناشی از وجود ویتامین های A، B، C و E در آن است اشاره کرد.