گـَز یا گِز (نام علمی: Tamarix) درختی است کهنسال، این گیاه اغلب در بستر آبراهه ها و رودخانه های شور و قلیایی نواحی خشک رویش دارد و به علت رسیدن ریشهاش به آب سطحی زمین عمر طولانی دارد، گویند که در بعضی مناطق گرمسیر بیش از هزار سال عمر کردهاست. این گیاه همچنین در انواع خاکها با بافت شنی – رسی ، سنگریزه دار و دشتهای سیلابی با خاکهای رسوبی عمیق یا نیمه عمیق دیده می شود. دامنه ارتفاع رویشگاه بین ٨٠٠ تا ١٢٠٠ متر از سطح دریا است. گز علاوه بر قلمه از طریق جدا کردن پاجوش نیز قابل تکثیر است. گز گیاهی مقاوم به خشکی و تغییر دمای هوا و سازگار با شرایط سخت بیابان است و دارای گلهایی قرمز رنگ که در فصل بهار و پاییز در انتهای انشعابات و ساقه ها مشاهده می شود، میباشد. بالاترین ارتفاعی که این درخت می تواند رشد کند ارتفاع 10 الی 15 متری است. درخت گز؛ درختی زیبا است که برگهایی باریک، نوک تیز و فشرده به هم دارد و در نقاط مختلفی از دنیا از جمله ایران میروید.
چوب گز سخت و شکننده بوده و بیرون آن سفید رنگ و داخل آن سرخ رنگ است. این چوب در مصارف نجاری کاربرد دارد و در پوست خود دارای مقداری تانن می باشد. از شاخههای این درخت مادهای به خارج ترشح میشود که به گز انگبین موسوم است و حاصل ترشح نیش حشره ای به نام Eriococus است و دارای ساکارز، موسیلاپ و پراکسیداز است؛ و به علت شور بودن برگهای آن فقط شتر و شترسانان از آن استفاده میکنند، اما برای تغذیهٔ سایر حیوانات دیگر نامرغوب است.
شیرینی ای که در نواحی اصفهان به نام گز ساخته میشود نیز نام خود را از شهد ترشح یافته از پسیل گز که اختصاصاً بر روی این درختچه قرار میگیرد، گرفتهاست. ارزش گز انگبین در این است که یکی از معدود قندهای فروکتوز به تنهایی در طبیعت میباشد. گزانگبین در منابع مختلف تحت عناوین گز خوانسار، انگبین گون، ترنجبین اصفهان و شهد پارسی نام برده شدهاست.
چرا درخت گز تهدیدکننده است؟
درخت گز گیاهی تشنه و دارای سرعت تبخیر و تعرق بالا است، مقدار زیادی آب می گیرد و آن را در هوا آزاد می کند. این گیاه با گیاهان بومی رقابت می کند و می تواند زیستگاه ساحلی را جابجا کند. این باعث افزایش فرکانس آتش سوزی، تغییر هیدرولوژی جریان یافته، کاهش میزهای آب و افزایش شوری خاک می شود.
آیا درخت گز برای هیزم مفید است؟
درخت گز دارای سیستم ریشه ای قوی است که می تواند از فرسایش خاک جلوگیری کند. همچنین می تواند با استفاده از ریشه بلند آن به آبی که در اعماق زیاد قرار دارد برسد. چوب درخت گز را می توان برای نجاری یا به عنوان هیزم استفاده کرد.
درخت گز با چه سرعتی رشد می کند؟
درخت گز یک پرورش دهنده سریع است و در صورت کاشت صحیح حداقل 40 سانتی متر در سال رشد خواهد داشت.
درختان گز چقدر زندگی می کنند؟
درخت گز یک درخت برگریز (یا بوته ای) زیبا با شاخه های بلند و باریک و گل های صورتی عمیق است. طول عمر آن 50-100 سال است.